Volgt AI de ‘hype cycle’?

Onderzoeksbureau Gartner heeft de introductie van nieuwe producten en diensten in de wereld van Big Tech geanalyseerd en gemodelleerd in zogenaamde ‘hype cycles’: de vijf stadia die een technologische ontwikkeling doorloopt op weg naar ‘volwassenheid’. Als we de opkomst van AI (kunstmatige intelligentie) aan de hand van dit model bekijken, zien we dat AI dit model tot nu toe aardig volgt.

Fase 1: Technology Trigger (Introductie)

In Fase 1 wordt de technologie geïntroduceerd bij het publiek, meestal als probeersel. Zo kwamen bedrijven af en toe al eerder naar buiten met een chatbot, maar dat liep dat niet goed af. Een chatbot van Microsoft sloeg in 2016 binnen 24 uur racistische taal uit en ook Facebook heeft al verschillende chatbots uitgeprobeerd.

Fase 2: Peak of Inflated Expectations (Opgeblazen verwachtingen)

In de tweede fase is er een enorme hoeveelheid aandacht en enthousiasme. Er zijn vaak nog geen concrete toepassingen beschikbaar, maar in de media is het product een hype, en het grote publiek wordt enthousiast (of bovenmatig bezorgd). Compleet met de bijbehorende onrealistische verwachtingen. Zo zouden er door de komst van AI 300 miljoen banen verdwijnen en zou kunstmatige intelligentie binnen afzienbare tijd een menselijk bewustzijn krijgen.
Voor AI begon deze fase met de introductie van ChatGPT eind november 2022. Er kwamen allerlei chatbots beschikbaar (ChatGPT, Claude, Bard, Ernie enzovoort) en de aantallen gebruikers gingen door het dak. Binnen twee maanden bereikte ChatGPT 100 miljoen gebruikers (de ‘early adopters’). Maar de volgende 100 miljoen is nog niet bereikt.

Fase 3: Trough of Disillusionment (Desillusie)

In deze fase is iedereen weer terug op aarde, en wordt duidelijk dat het aanvankelijke enthousiasme misschien een beetje misplaatst was. ChatGPT en Bard werden zwaar bekritiseerd toen ChatGPT een journalist van The New York Times het advies gaf om zich te laten scheiden van zijn vrouw en een relatie met hem te beginnen. Bovendien bleken chatbots allerlei feiten te verzinnen en met grote stelligheid de grootst mogelijke onzin op te dissen.

Fase 4: Slope of Enlightenment (Verlichting)

In deze fase komen er praktische toepassingen op de markt en krijgen mensen door waartoe de technologie in staat is. OpenAI, het bedrijf achter ChatGPT, heeft zijn technologie inmiddels voor een selecte groep bedrijven opengesteld om plugins te maken, die vervolgens in een soort appstore voor gebruikers beschikbaar zijn. Onder deze slechts tien bedrijven zijn onder andere Expedia (hotels boeken), Klarna (prijzen vergelijken) en OpenTable (restaurants reserveren). En Google zou volgens recente berichten zijn chatbots willen opnemen in de zoekmachine.

Fase 5: Plateau of Productivity (Productiviteit)

Dit is de slotfase. De technologie is wijdverspreid en mensen begrijpen wat de mogelijkheden ervan zijn. En wat er niet mogelijk is. Een belangrijke voorwaarde is wel dat bedrijven verdienmodellen vinden voor hun toepassingen. ChatGPT vraagt ontwikkelaars inmiddels geld voor het gebruik van de technologie en Google zal vooral een manier zoeken om advertenties en chatbots te verenigen, zodat zijn verdienmodel niet in gevaar komt.
Het lijkt erop dat AI zich op het moment zich tussen fase 3 (Desillusie) en 4 (Verlichting), of zich al gedeeltelijk in fase 4 bevindt. Langzamerhand wordt AI nu wel degelijk praktisch ingezet, maar met name voor specifieke taken, bijvoorbeeld voor het zoeken op internet of het bekijken van röntgenfoto’s. De grote sprong voorwaarts (of de grote bedreiging) laat nog even op zich wachten, naar het zich laat aanzien.